Arabica Kahve Varyeteleri - Kahve Çekirdeğinizi Bilin • MOKAPOTA

Yazı İçeriği

Arabica kahve varyeteleri konusuna girmeden önce üç ana tip olduğunu belirtmekte fayda var. Bunlar Arabica, Robusta ve Liberica. Arabica kahvesi dünya çapında en çok tüketilen kahve türü. Doğal koşullarda yetişen ve düşük verimli bir bitki.

Arabica çekirdekleri yüksek kalitesi, tat çetelesi, farklı türleri ve geniş lezzet skalası nedeniyle robusta çekirdeklerine göre çok daha pahalıdır. Arabica kahvesi, dünya çapında birçok farklı çeşitte yetiştirilmektedir ve her çeşit her bölgede kendine özgü bir tat alır. Robusta çekirdekleri daha dar tadım skalası yüksek verimlilik ve kolay yetiştirilmesiyle öne çıkar ve dünya üstünde %21 civarı kullanımı vardır. Liberica çekirdeklerinin ise hemen hemen %1 civarında bir kullanımı vardır ve lezzetleri biraz çelişkilidir. Seveni de sevmeyeni de vardır. Ama daha çok hiç tatmayanı vardır :)

Ana varyeteler ile ilgili şu yazıyı Arabica ve Robusta Çekirdeklerin Farkları Neler? okumak ve Corona günlerine yaptığımız varyeteleri de içerek şu canlı yayını Kahve Etiketlerinde Ne Yazar? (#CoronaCafe Canlı Yayın Kaydı) izlemek isteyebilirsiniz. Ve hatta kahve etiket bilgileri ile ilgili şu 3 yazıyı okumak da gününüzü şenlendirebilir

Kahve üreticileri, bu yeni türlerin ortaya çıkması için genellikle bitkinin varyetelerini geliştirmeye çalışırlar. Bu sayede mevcut türler iyileştirilmiş olur ve yeni arabica kahve varyeteleri ortaya çıkar. Elbette diğer türler içince varyeteler bu şekilde oluşturulabilir.

Arabica Varyeteleri Nasıl Geliştirilir?

Arabica Kahve Varyeteleri geliştirmede, genellikle bu bitkinin tohumlarının doğal yollarla üremesi veya ıslah yöntemleri kullanılır. Bu bitkinin tohumlarının toprağa düştükten sonra doğal olarak çimlenmesi ve yeni bir bitki ortaya çıkması doğal üreme olarak adlandırılır. Bu yöntem, türlerin doğal olarak değişmesine ve gelişmesine yardımcı olur.

İslah yöntemleri ise, iki farklı çeşitin birleştirilmesi veya bir çeşitin genetik olarak değiştirilmesidir. Bu yöntemler sayesinde, çeşitlerin kalitesi ve özellikleri geliştirilebilir. Ancak bu yöntemler de, doğal yolla üremenin avantajlarına sahip değildir ve genellikle laboratuvar koşullarında gerçekleştirilir.

Bu yöntemler sayesinde, Arabica kahvesi için birçok farklı varyete geliştirilmiştir. Her bölgenin kendine özgü bir iklimi ve toprağı olduğundan, bu arabica kahve varyetelerinin de farklı özelliklere sahip olmaları beklenir. Bu çeşitlerin ortaya çıkması, kahve dünyasının zenginleşmesine, daha verimli üretime ve deneyimlerin zenginleşmesine yardımcı olmuştur.

Arabica Kahve Varyeteleri Nelerdir?

Arabica Kahve Varyeteleri arasında en bilinenlerine alfabetik olarak bir bakalım. Ama öncesinde şu notu düşeyim, aşağıdaki listede yer almayan ama kahve paketleri üstüne görebileceğiniz bir varyete var adı Heriloom. Etiyopya kahvenin ana vatanı olduğu için binlerce farklı varyete yer alıyor. Bunlar ana dallarına göre sınıflandırıldığında dışarda kalan diğer varyeteler birbirlerine yakın familyada çok ufak farklılıklara sahip varyeteler. Bu nedenle bunların her birini ayrı ayrı adlandırmak yerine topluca heirloom deniyor. Devam…

Arabica Kahve Varyeteleri A-B

Acaiá
Çoğunlukla Brezilya‘da bulunan nadir bir Mundo Novo mutasyonu.

Anacafe 14
Kendiliğinden oluşan Catimor-Pacamara melezi, 2014 yılında Anacafe tarafından daha da geliştirilerek piyasaya sürülmüştür. Bu çeşidin paslanmaya karşı dayanıklı ve yüksek fincan kalitesinde verimli olduğu söylenmektedir.

Andong Sari
Kolombiya‘dan Endonezya‘ya getirilen popüler bir Catimor’dan geliştirilen çeşit, Caturra ve Hibrido de Timor (HDT) ile melezlenmiştir.

Arara
Arara, Obatã ve Sarı Catuaí arasında bir çeşit olarak ortaya çıkmıştır.

Aranãs
‘Örümcekler’ olarak tercüme edilen Aranãs, Kırmızı Icatu ve Catimor arasında bir melezdir; her ikisi de hastalıklara karşı çok dayanıklıdır.

Arusha
En yaygın olarak Tanzanya ve Papua Yeni Gine‘de bulunan, kökeni belirsiz bir Typica/Bourbon alt türü.

Ateng
Sumatra ve diğer Endonezya adalarında yaygın olarak ekilen Catimor kahvelerinin ortak adı.

Batian
2010 yılının sonlarında piyasaya sürülen bu hastalıklara dayanıklı tür, adını Kenya Dağı’nın en yüksek zirvesinden almaktadır.

Blue Mountain
Orijinal olarak Jamaika’nın Mavi Dağları’nda bulunan ve yetiştirilen bir Typica mutasyonu.

Bourbon/Borbón
Böğürtlen veya yaban mersinini andıran bir tat ve aroma. Doğu Afrika ve Arap Yarımadası’nın en iyi kahvelerinden bazıları bu özelliklere sahiptir.

Bourboncillo/ Bourboncito
Guatemala ve diğer Orta Amerika ülkelerinde yaygın olarak yetiştirilen cüce burbon.

Arabica Kahve Varyeteleri C-E

Castillo
Kolombiya Ulusal Kahve Araştırma Merkezi (Cenicafe) tarafından geliştirilen ve şu anda Kolombiya‘da en çok ekilen Colombia çeşidinin bir iyileştirmesidir.

Catigua
Catuai ve Hibrido de Timor arasında 1980’lerde Minas Gerais Tarımsal Araştırma Şirketi (“EPAMIG”) tarafından geliştirilen bir melez.

Catimor
Timor Hybrid (Robusta genetik kökleri nedeniyle kahve yaprak pasına dayanıklı) ve Caturra melezi 1959 yılında Portekiz’de geliştirilmiş ve
1970’lerde Brezilya.

Catuaí
Brezilya‘daki Campinas Tarım Enstitüsü (ICA) tarafından 1949 yılında geliştirilen Mundo Novo ve Yellow Caturra melezidir.

Catucaí
Hem kırmızı hem de sarı formda bulunan bir Icatú ve Catuaí melezidir.

Catucai-açu
Brezilya‘nın Programa de Apoio Tecnológico à Cafeicultura (Procafe) tarafından 2000 yılında tescil edilen bir Catucaí türü (bazen Catucaiaçu veya Catucaí Açu olarak da görülür).

Caturra
Bourbon’un doğal bir melezi olan bu ürün, dünya çapında kahve endüstrisinde köklü değişikliklere ve gelişmelere neden olmuştur.

Colombia
Cenicafe tarafından 1968-1982 yılları arasında beş nesil boyunca geliştirilen Timor Melezi ile Caturra’nın başarılı bir şekilde melezlenmesinin sonucudur.

Criollo/Criolla
Peru, Bolivya ve Kolombiya‘da yaygın olan Typica’nın doğal bir mutasyonu.

Erecta
Erecta veya Caturra Erecta anlamına gelebilir.

Arabica Kahve Varyeteleri G-M

Garnica
Meksika Kahve Enstitüsü (INMECAFE) tarafından 1960 yılında geliştirilen bir Mundo Novo ve Caturra melezidir. Öncelikle Veracruz ve Chiapas, Meksika’da bulunmaktadır.

Geisha/Gesha
Panama‘da 2004 yılında ‘yeniden keşfedilen’ bir zamanlar nadir bulunan bir çeşittir. Yaygın olarak en karmaşık, yoğun aromalı ve arzu edilen profillerden biri olarak kabul edilmektedir.
tüm kahve çeşitleri.

H16 (Mundo Maya) & H18 (Evaluna)
ECOM & CIRAD tarafından kahve yaprak pasına karşı daha yüksek dirençli, yüksek verimli, yüksek fincan kalitesi seçenekleri olarak geliştirilen F1 hibritleri.

HDT (Hibrido de Timor) / Tim Tim
Arabica ve Robusta arasında bir çaprazlama olup, yaprak pası ve diğer hastalıklara karşı daha yüksek direnç ıslahı amacıyla farklı ıslah projelerinde gen kaynağı olarak yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.

ICAFE 90 ve CR 95
Kosta Rika Kahve Enstitüsü (ICAFE) tarafından geliştirilen pasa dayanıklı çeşitler

Icatú
İlk olarak Brezilya‘da Instituto Agronômico de Campinas (IAC) tarafından geliştirilen ve yüksek verimliliği ve iyi hastalık direnci ile bilinen bir çeşittir.

IHCAFE 90
(IH-90 olarak da bilinir) 1990’larda Honduras Kahve Enstitüsü (IHCAFE) tarafından geliştirilen bir Caturra/Sarchimor melezidir.

Jantung
Sumatra‘nın Aceh bölgesinden gelen bir Typica türü.

Java
Adını Endonezya‘daki Java adasından alan bir çeşittir.

Kent
Hindistan‘da keşfedilen Typica’nın doğal bir mutasyonu olduğu düşünülen bu çeşit, günümüzde Kenya‘da yaygın olarak bulunmaktadır.

Lempira
Çoğunlukla Honduras‘ta bulunan Catimor’un bir alt çeşidi olarak kabul edilir.

Longberry
Esas olarak Endonezya‘dan çıkan, diğer kahve çeşitlerine kıyasla uzun ve ince olan görünümü nedeniyle adlandırılan çeşit.

Maracaturra
Maragogype ve Caturra’nın Brezilya melezi.

Maragogype
İlk olarak Brezilya‘nın Bahia eyaletindeki Maragogipe kasabasında keşfedilen doğal bir Typica mutasyonu.

Marsellesa
Sarchimor ve Caturra’nın melezlenmesinden elde edilen çeşittir. Üstün fincan kalitesi ve yaprak pasına karşı dayanıklılığı ile aranmaktadır.

Mocha/Moka
Yemen kökenli bir Arabica çeşididir. Brezilya ve Hawaii’de yaygın olarak yetiştirilen Typica’nın bir mutasyonunu olarak da ifade edilmektedir.

Mundo Novo
Typica alt çeşitleri olan Sumatra ve Bourbon’un doğal bir melezidir.

Arabica Kahve Varyeteleri N-S

Nyasaland
Bourbon-Typica Grubu (Typica ile ilişkili) bir çeşittir ve Afrika’ya tanıtılan en eski Arabica kahve varyetelerinden biridir.

Obata
Timor Hybrid 832/2 ve Villa Sarchi CIFC 971/10 arasında bir çaprazlama. Brezilya‘nın Campinas kentindeki Sao Paulo Eyaleti Instituto Agronomico (IAC) tarafından yapılan soyağacı seçimi. Bu varyete Brezilya‘da 2000 yılında piyasaya sürülmüş ve 2014 yılında Kosta Rika Kahve Enstitüsü (ICAFE) tarafından ticari olarak piyasaya sürülmek üzere Kosta Rika‘ya getirilmiştir.

Oro Azteca
Meksika’da geliştirilen ve tescil edilen ilk dayanıklı kahve çeşididir. Çeşit, Kırmızı Caturra ile yetiştirilen Catimor (Timor Hybrid) kök stokundan elde edilmiştir.

Pacamara
El Salvador’da Kahve Araştırma Enstitüsü (ISIC) tarafından Pacas çeşidinin (Bourbon’un El Salvador mutasyonu) Maragogype ile çaprazlanmasıyla oluşturulan bir melezdir.

Pacas
Bourbon’un doğal ve spontane mutasyonu sonucu ortaya çıkmış ve günümüzde en yaygın olarak bulunduğu El Salvador’da keşfedilmiştir.

Pache
İlk olarak Guatemala‘da keşfedilen Typica’nın doğal bir mutasyonu.

Pluma Hidalgo
İlk olarak Meksika’da yetiştirilen ve “Pluma” olarak bilinen bölgeye (Güney Oaxaca’nın Loxicha bölgesi içinde) tanıtılan bir “Typica” soyu.

Rasuna
Sadece Endonezya‘da yetiştirilen Catimor ve Typica’nın Sumatra melezi.

Rubi
Mundo Novo ve Catuaí’nin 1960’larda Campinas Agronomik Enstitüsü’nde (IAC) geliştirilen bir melezidir.

Ruiru 11
Kenya‘da yaygın olarak yetiştirilen hastalıklara dayanıklı bir çeşittir.

S795
Endonezyalılar tarafından yaygın olarak “Jember” olarak bilinen bu çeşidin S288 (Liberica ve Arabica’nın doğal bir melezi) ile eski bir Kent çeşidinin melezi olduğu düşünülmektedir.

San Francisco
El Salvador’dan gelen bir Bourbon ve Pacas melezi. Hibrido de San Francisco olarak da bilinmektedir.

Sarchimor
Hindistan ve Kosta Rika‘da yaygın olarak yetiştirilen Kosta Rika Villa Sarchi ve Timor Hybrid melezidir.

Arabica Kahve Varyeteleri oluşturan Scott Laboratories

SL – Arabica Kahve Varyeteleri
SL-28 ve SL34 de dahil olmak üzere bu çeşitler, 1934 ve 1963 yılları arasında sözleşmeli olarak çok sayıda çeşit geliştiren Kenya merkezli bir araştırma kuruluşu olan Scott Laboratories tarafından geliştirilmiştir.

Arabica Kahve Varyeteleri T-Z

Tabi
Kolombiya Kahve Araştırma Enstitüsü (CENICAFE) tarafından geliştirilen Typica, Bourbon ve Timor Hybrid’in çaprazlanmasıyla elde edilen bir çeşittir.

Topázio
Mundo Novo ve Red Catuaí’nin çaprazlanmasından elde edilen ve daha sonra Catuaí ile tekrar çaprazlanan çeşittir. Brezilya‘daki Campinas Agronomik Enstitüsü’nde (IAC) geliştirilmiştir.

Toraja Toraja
Adını Sulawesi’de Tana Toraja (veya ‘Toraja Ülkesi’) adı verilen bir kahve yetiştirmesiyle bilinen bir bölgeden alan doğal bir Typica mutasyonu.

Typica
Günümüzde özel kahvelerin çoğunun genetik omurgasını oluşturan çeşittir. Amerika ve Asya’da yetiştirilen ilk kahve tarlaları Typica çeşidiydi. Günümüzde en yaygın olarak yetiştirilen Arabica mahsullerinin çoğu doğrudan bu bitkinin soyundan gelmektedir.

Venecia
San Carlos, Alajuela kökenli bir çeşittir ve %100 Caturra’dan oluşan bir kahve plantasyonunda keşfedilmiştir. Artan verimlilik, daha büyük meyve boyutu ve yağmurda meyve dökülmesine karşı daha fazla direnç gösterdiği için seçilmiştir.

Villa Sarchi
Aslen Kosta Rika‘da Sarchi adlı bir köyde yetiştirilen Bourbon çeşitlerinin doğal bir mutasyonudur.

Diyerek sizi genelde sadece başı bilinen o Urfa türküsünün meşhur dörtlüğü ile başbaşa bırakayım :))

Kahve yemenden gelir
Bülbül çimenden gelir
Yarı güzel olan havar
Her gün hamamdan gelir

Kahve