Moka Pot mu? Ne Yani, Su Alta mı Konuyor?

Moka Pot ile kahve hazırlarken su alta mı konuyor? Evvet! Çünkü temelinde fizik var dostum. Altta ısınan su düdüklü tencere etkisiyle basınç yaratıyor. Çıkabileceği tek delik ise kahvenin içinden süzülerek geçtiği filtre. Oradan salına salına, damla damla geçerken kahvenin ruhunu emiyor resmen. O fokurtu sesi var ya, hah işte ondan sonrası  tam bir lezzet şöleni.

Bu yazıyı okurken yazarın sizin için hazırladığı çalma listesini de dinleyebilirsiniz…

Şimdi bu Arçelik’in TELVE’si Arzum’un OKKASI var ya işte onlar espresso makinasına denk. Bildiğin cezve bizim için neyse, bu yaban ellerin kahvecileri için de Moka Pot o. Yani espresso makinasının ocak üstü hali. Ancak espressodan 32 yıl sonra icat olunmuş ve pratikliği nedeniyle özellikle ikinci dünya savaşı sırasında oldukça fazla kullanılmış. Hatta Amerikan askerleri bu kahveyi sert bulup üstüne sıcak su ekleyerek içtikleri için, sen kahveni sipariş ederken “ben bir tall americano alacağım dostum” cümlesini kuruyorsun starbucks’ta sıra sana geldiğinde.

Moka Pot İlk Yılları

Moka Express

Mokapot’u 1933’de Luigi di Ponti bulmuş. Alfonso Bialetti ismindeki alüminyum uzmanı arkadaş ise onu bugün kullanılagelen formuna sokup paranın dibine vurmuş. Bir de adını dönemin express trenlerinden esinlenerek(!) Moka Express koymuş.

Cour Di Moka - Moka pot
Cour Di Moka

Brikka

Bialetti parayı bulunca oğlu Renato ile birlikte bunun kremalı espresso yapan modelini yapmış ve adını Brikka koymuş. Bu model daha fazla basınçla ve üst bölümündeki bir mekanizmayla makinelerde hazırlanmış espressoya benzer bir krema da üretiyor. Böylece fincana önceden köpürtülmüş süt ekleyerek dilerseniz kendi lattenizi de hazırlayabiliyorsunuz.

Muka Express

Daha sonrasında brikka modelini geliştirip süt severler için  doğrudan  süt ile cappuchino hazırlayan bir başka model de yapıp onu da Mukka Express diye isimlendirmiş.  Kahvenizi hazırlarken üst hazneye süt koyduğunuzda alt hazneden kremalı gelen kahve üstüne süzülüyor ve son çıkan hava ile sütünüzde cappuchino kıvamına köpürüyor. sonra tabi oğullar torunlar boş durmayıp işin daha jan janlı ve temalı moka pot’lar da üretmişler. Örneğin robin hood gibi kafasında tüyü olandan tutun da inek gibi benekli mukka express’ler de görmek mümkün.

Cuor Di Moka

Son dönemde üretilen bir diğer türev ise  Cuor Di Moka. Moka’nın kalbi demek olan bu alet aslında bildiğimiz moka pot ancak kahve çıkış noktasına eklenen küçük bir aparat en son çıkan ve biraz acımsı olan damlaları hapsediyor ve biraz daha yumuşak içimli bir kahve hazırlamanızı sağlıyor, ortaya kondurduğu küçük kırmızı kalp de italyanların aşk adamı olduğunun bir ispatı olsa gerek (yerseniz!)…

Moka Pot Adı Nereden Geliyor

Mukka Express - Moka Pot
Mukka Express

İsminin geldiği köken ise iki alternatifli. Kahve MS850 lerde ilk olarak Ethiyopyada Oromo kabilesi tarafından keşfediliyor. Bu arkadaşlar “ulen biz bişey bulduk yeminle uykuyu haram ediyor” diyorlar. Bunu 100 yıl sonra duyan Yemendeki tüccar arkadaşlar “vurduk lan paranın dibine” deyip kahveyi Etiyopya’dan getirip dünyaya ihraç etmeye başlıyorlar.

Osmanlı’nın o zamanlar bir ucu o taraflarda olduğu için de ilk defa Sultan Süleyman döneminde 1551 yılında Osmanlıya, ordan da bütün islam devletlerine yayılıyor. Sonra tabi Viyana kuşatması filan derken Italyan arkadaşlar kahveyi tanıyıp Türk kahvesi yapmayı beceremeyince espresso yapıveriyorlar.

Diyeceğim o ki, işte bu Yemenli gözü açık tüccarların kahveyi ihraç ettiği Limanın adı Al-Mukha. Evet tahmin doğru, Moka adı bu limandan geliyor, pot ise bildiğin demlik arkadaşım bu kadar deşmeye gerek yok.

Bir diğer rivayet de der ki Moka aslında İtalyanca da inek anlamına gelen “mucca” dan geliyor. Kahveye süt katmadan içemeyen arkadaşların (Hakan lafım sana)  buna inanma olasılığı yüksek olsa da ben çok ihtimal vermiyorum.

Moka Pot’ta Kahve Nasıl Yapılır Dikkat Edilmesi Gerekenler Lezzet Önerileri

“Ha onu dicem abiler” (bkz Cem Karaca-Safinaz),  Moka Pot’ta kahvenizi demlerken dikkat etmeniz gereken bi kaç lezzet önerisi vermekti aslında bu yazının bir yan konusu. Aslına sadık kalıp devam edelim.

Öğütme

Öncelikle ne olur kahvenizi kendiniz öğütün. Yapabiliyorsanız da kendiniz kavurun (bu konuyu bir başka yazıda anlatırım. edit: demiştim anlattım Evde Kahve Kavurma (Home Roasting) ). 1 en küçük, 20 en büyük öğütme derecesi olsun. 1 Türk Kahvesi, 2-3 Espresso, 8-9 filtre kahve, 14-16 ise ideal French press öğütme büyüklükleri. Moka pot için benim önerim 4-5 aralığını kullanmanız. Böylece espresso makinasına göre birazcık daha büyük filtre deliklerine sahip olan moka pot, bütün kahve atığını filtreleyebilir.

Kavurma Profili

Bir de içeceğiniz kahve çok önemli. Çünkü, gidip çifte kavrulmuş (dark roasted) bir çekirdekle moka pot’ta kahve yaparsanız “bu ney lan içilir mi bu, kahve değil zehir mübarek” cümlesini kurasınız (yani en azından  büyük bir çoğunluğunuz). Benim tavsiyem az kavrulmuş kahve çekirdeklerini kullanın, bunlar arasında kolay bulabileceğiniz Starbuck’ın blonde roast serisindeki kahveler ki şu an Türkiye’de sadece Veranda var. Hani şu Latin Amerikalı küçük kahve yetiştiricilerinin tarlalarının dibindeki evlerinin verandasında içtikleri kahve..

Tabi burada asıl kaynak 3. Nesil Coffee Shop’lar. Kahve çekirdeğinin kıymetini bilen bu dostlar hiçbir zaman çekirdeği bir starbucks, lavazza vb büyük üreticiler gibi yakmıyorlar. Hatta bazıları internetten vereceğiniz siparişte çekirdekleri isteğinize göre kavurabiliyor. Onlardan sipariş ederken blonde roast isteyebilirsiniz.

Neden blonde roast? Çünkü moka pot’ta kahvenin içinden geçen suyun daha doğrusu buharın sıcaklığı 115 derece civarında ve bu sıcaklık içinden geçtiği kahveyi yakıyor arkadaş. Öyle bir yakıyor ki, resmen  kahvenin kavrulma derecesi artıyor (biraz mübalağa var tabi ;)). Bu nedenle ki özellikle aromayı damağınızda hissedebilmeniz için blonde roast kahveler en iyi lezzeti verenler.

Kullanılacak Kahve Miktarı

Moka Pot hazırlarken kullanılacak ölçülendirme moka pot’un kendi içinde gizlidir. Kahve haznesine baskı uygulamadan silme şekilde kahve koymak en ideal ölçüdür.

Daha Yumuşak Bir İçim İçin

Bu arada yumuşak kahve seviyorsanız biraz amerikan askerleri gibi yapıp sıcak su ekleyebilirsiniz fincana. Veya Hakan’ın yapttığı gibi biraz süt :). Ne yaparsanız yapın ne olur şeker atmayın. Yok yahu Karatay kızacağından değil, kahvenin aromasını da içine ediyor o şeker.

Son iki tavsiyem ise, kahveyi filtreye koyduktan sonra tamperlemeyin, yani sıkıştırmayın ve kısık ateşte yavaş yavaş demleyin ki kavenin ruhu sizi kutsasın.

Moka pot ile Nasıl Kahve Yapılır?

Alüminyum Modellerin Temizliği

Çelik modelleri deterjanla filan temizleyebiliyorsunuz da alüminyum bu konuda biraz hassas. Alüminyum yüzeydeki parlaklığın bozulmaması ve kimyasal bir tepkime olmaması için rutin temizliği sadece sıcak su ile yapmak gerekiyor. Kahvenizi hazırladıktan hemen sonra alt hazneyi soğuk suya tuttuğunuzda hemen soğuyacak ve elle demonte edilebilir sıcaklığa inecektir. Bu aşamadan sonra hızlıca kahveyi çöpe alıp parçaları sıcak su ile temizleyebilirsiniz.

Zaman içine alt ve üst haznede lekeler oluştuğunu göreceksiniz. Bu endişe edecek bir durum değil, alüminyumun doğasından kaynaklanan korozif bir durum temizlemek ise oldukça basit. Sirke veya sitrik asitle bu temizliği yapabiliriz. Kahvenizi hazırladığınız miktarda suyu alt hazneye koyun. su içine iki çay kaşığı sitrik asit (limon tuzu) veya sirke koyun. Kahve eklemeden filtre ve üst hazneyi yerleştirin ve sıkıca kapatıp ocağa yerleştirin. (aynı kahvenizi hazırlarken yaptığınız gibi ama kahvesiz). Kaynama bittikten sonra parçaları ayrıştırıp iyice su ile durulayın. Lekelerin yok olduğunu göreceksiniz. Bu lekeler oluştukça bu işlemi tekrarlayabilirsiniz.

Dikkat edilmesi gereken bir nokta ise her kullanımdan sonra sıcak su ile yıkadığınızda kalan su artıklarını kendi başına buharlaşmaya bırakmayın ve bir kağıt peçete veya temiz bir bez ile parçaları iyice kurulayın.

(Moka-Pot)a

Bu hint fakiri naçiz sitenin ismi de buradan geliyor. Moka-Pot(a)… tabi aslında moka ve pota ama çıkış noktamız bir moka pot bunu deklare edebiliriz sanıyorum…

Başta söylediğim gibi kahvenizi moka pot’ta bu önerilerime dikkat ederek hazırlarsanız damağınızda lezzet festivali yaşanır. Bu festivali 1800’lerde kahve için söylenen bir söz tam olarak tarif ediyor. Söyleyen de Napolyon’un diplomatlarından bir muhterem.

Edit:

Bialletti markasının logosu olan tek parmağı havada espresso sipariş eden adam figürü de Paolo Campani tarafından resmedilmiş Renato Bialetti’dir. 1946 yılında babası Alfonso’dan bayrağı devralan Renato, Bialetti’yi  bir dünya markası haline getirmiştir.  11 şubat 2016 tarihinde 93 yaşında gözlerini hayata yuman Renato vasiyetinde küllerinin 24 cup bir moka pot içine konularak defnedilmesini istemiştir ve bu vasiyet yandaki resimde gördüğünüz üzre yerine getirilmiştir

renato bialetti
Renato Bialetti’nin Cenaze Töreni

Kahve Makinesi İnceleme Yazıları

“Şeytan kadar kara, cehennem kadar sıcak, melek kadar saf, aşk kadar tatlı”
Charles Maurice de Talleyrand.

Moka Pot mu? Ne Yani, Su Alta mı Konuyor?” yazısında 128 düşünce

  1. Melih diyor ki:

    Merhabalar, birkaç gün önce Taşev marka moka pot aldım. Sıcak su koyuyorum valfe kadar ama her seferinde püskürtme ile karşılışıyorum, ocağın en küçük gözünün orta ateşine koymama rağmen. Anlamadım yani niye böyle bir şey oluyor ? Bir de her seferinde altta su kalıyor. 60 ml espresso alabiliyorum, daha fazla almam gerekli değil mi ? (Çekirdek kahveyi kendi el değirmenim ile 3-4 arasında çekiyorum)

    • Omer Demir diyor ki:

      Selamlar,
      Taşev markayı bilmiyorum bir tecrübem de olmadı o yüzden ürün için bir yorum yapamam. Püskürtme valften mi yoksa alt hazne ile birleşme noktasından mı oluyor. Valften oluyorsa su yıkarı çıkamadığı için içerde basınç oluyor ve emniyet valfi devreye giriyor demektir, (suyu valfin alt noktasına kadar koymanız gerekir daha fazla değil. Bu durum varsa ya fazla kahve koyuyorsunuz ya kahveyi sıkıştırıyorsunuz ya da kahveyi çok ince öğütüyorsunuz demektir.
      Eğer Valf değil de birleşme yerinden oluyorsa bu sefer alt ve üst hazne oturmuyor, conta hasarlı ya da üründe dizayn hatası var demektir.
      Sevgiler

  2. Arzu diyor ki:

    Merhabalar,mokapot aldım ilk Eda deneyecegim hediye geldi su haznesi 150 ml su alıyor.Siz yazınızda 30 ml suya 7 Gr kahve diye belirtmissiniz yalnız kahve haznesi 150 ml suya 16-17 Gr kahve aldı bir yerde hata mı yapıyorum acaba yada yanlış mı anladım:)

    • Omer Demir diyor ki:

      Arzu Hanım Merhaba,
      Alt haznenin hacmini ölçerken tahliye valfine kadar olan kısma su doldurup ölçmeniz gerek. Onun dışında moka pot türevi ekipmanlarda su hacmi büyüdükçe kahve miktarı aynı oranda büyümüyor. Zira yaratılan basınç sınırlı olduğu için kahve miktarı arttıkça suyun kahve içinde süzülmesi zorlaşıyor ve bu da demlemeyi sertleştiriyor. Bu nedenle Su hacmi büyüdükçe kahve miktarı ona göre daha da azalıyor. Örneğin 10 cup bir moka pot’un kahve haznesi 70 gram değil 40 gramla sınırlı kalabiliyor. Bu nedenle en ideal ölçü kahve haznesini baskı uygulamadan silme kahve ile doldurmak olmalıdır. Yazıyı 7 yıl önce hazırlamıştım. Hatta MokaPota’nın ilk yazısıdır kendisi. Büyük hacimli Moka Pot’lar daha Türkiye’de bulunmuyordu o nedenle 2 cup moka pot baz alınarak yazılmıştı. Şimdi okuduğumda yanlış anlaşılabilecek bir cümle olduğunu fark ettim ve onu da düzelttim.
      Umarım yardımcı olabildim
      Bize katkınız için de teşekkürler
      Sevgiler.

      • Arzu diyor ki:

        Ömer bey ilginize çok teşekkür ederim:)Bu sabah lezzetli kahve Demleme canlı yayın videonuzu izledim bütün sorularımın cevabini aldım.Hatta videonuzu elimde kagit kalem not alarak dinledim:)Benim için çok faydalı oldu eğitimde gibi hissettim kendimi:)İlk filtre kahve makinamı öğütücülü Almak isterken siz öğütücüyü ayrı almam konusunda yonlendirmistiniz ne iyi yapmışsınız:)Bu arada video da filtre kahve makinasının temizliği ile ilgili önemli birşey söyleyecektiniz üstüne başka birşey geldi sonra unutuldu:)Çok ihtiyacım vardı bu bilgiye:)Videoların devamını bekliyoruz:)Teşekkürler.

        • Omer Demir diyor ki:

          Ne güzel bunları duymak Arzu Hanım,
          İnanın mutlu ediyorbizi, harcadığımız emeklerin boşa gitmediğini görmek cidden çok sevindirici.
          Ne diyecektim acaba bn de merak ettim şimdi:) İlk fırsatta kaydı bi kere daha dinleyeyim belki hatırlarım
          sevgiler

  3. Hikmet diyor ki:

    Merhaba Ömer Bey,
    Ninja markası hk bilginiz var mıdır, varsa tavsiye eder misiniz?
    Aşağıdaki ürün için ne düşünürsünüz? Yazınızda yazdığınız özelliklerin birçoğu varmış gibi görünüyor ama gözdem kaçırdığım bir konu olabilir mi size de danışmak istedim.

    Ninja 12-Cup Programmable Coffee Maker (CE201)

    • Omer Demir diyor ki:

      Selamlar,
      Evet Ninja markasını Amerika Pazarından gayet iyi biliyorum. Amerika pazarına özel oldukça kaliteli ve beğeni toplayan ürünleri var.
      Ancak TR’de kullanmak istiyorsanız elektrik çıkışı 110 Volt olduğu için TR de prize taktiğiniz anda alet arızalanır. Onu Türkiye’deki 220 Volt elektrikle kullanmak için makinenin Watt kapasitesine uygun bir de invertör almanız gerekecektir. Hem yer kaplaması hem de maliyet açısından pek de sevimli bir durum değil bu.
      Sevgiler

  4. Arzu diyor ki:

    Merhabalar,tüm yayınlarınızi ilgiyle takip ediyorum:)2016 dan beri:)Sonunda kendime moka pod adım alüminyum olanlardan blonde roast çekirdek kahvemide aldım.Sizin tavsiyenizle delonghi öğütücü almıştım ki çok memnunum yine:)kg79 sorum şu ki moka pod için kahvemi 12 ye kadar olan derecelendirme de 4-5 mi yapayim?yan tarafta olan fine medium ve coarse ayarından hangisine getireyim ilk yapacagim için çok özeniyorum:)Şimdiden ilginize çok teşekkürler

    • Omer Demir diyor ki:

      Arzu Hanım Merhaba,
      İnanın çok mutlu oldum, uzun yıllardır bizi takip etmeniz üretmeye çalıştıklarımızın boş olmadığının en büyük göstergesi çok sağ olun.
      Moka Pot’unuz hayırlı olsun güzel günlerde kullanın. KG 79’da espresso için muhtemelen 1 ayarını kullanıyorsunuzdur, o halde moka pot için 2 veya 3 deneyebilirsiniz. 4 biraz kalın gelebilir.
      Sevgiler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

error: Content is protected !!